Gezondheidsweb

Jongeren raken nog steeds makkelijk aan alcohol

Nieuwe Belgische wetgeving wordt niet gerespecteerd

Minderjarigen geraken nog al te gemakkelijk aan alcohol. Dat blijkt uit een onderzoek van Test Gezondheid, het gezondheidsmagazine van Test-Aankoop. De consumentenorganisatie stuurde 14-jarige en 16-jarige proefpersonen naar 129 supermarkten en nachtwinkels, met de opdracht om respectievelijk een alcopop en een fles wodka te kopen.

De 14-jarige proefpersonen slaagden in 85 % van de gevallen in hun missie, de 16-jarigen kregen de fles wodka in 90 % van de winkels mee. Een onthutsende vaststelling, zeker in het licht van de nieuwe wetgeving die begin januari werd gepubliceerd. Die zegt dat er niet langer bier of wijn aan jongeren onder de 16 mag worden verkocht, er van uitgaand dat het al lang geweten was dat sterke drank niet mag worden verkocht aan jongeren onder de 18.

Dat blijkt dus allerminst zo te zijn. In amper 15 % van de gevallen was er enige tegenstribbeling van de verkoper, en dan nog gaf bijna de helft van hen de drank mee. In 10 Brusselse cafés maakte helemaal niemand aanstalten om een kriek te weigeren aan een 14-jarig meisje.

Toch wil Test-Aankoop de schuld niet alleen bij de winkeliers of café-uitbaters leggen. De organisatie klaagt ook de rol van de marketingsector aan, die, vooral via het internet, volop de kaart van de jeugd trekt en alcohol promoot via filmpjes, games, muziek of tips om eigen drankjes te mixen.

14- en 16-jarigen aan de drank
Test Gezondheid stuurde jongens en meisjes van 14 en 16 jaar op pad over heel België, met de opdracht in supermarkten en nachtwinkels respectievelijk een alcopop of een fles wodka te kopen. Indien ernaar werd gevraagd, moesten ze hun juiste leeftijd zeggen of hun identiteitskaart tonen. Ze mochten niet aandringen bij de verkopers en moesten de fles, als de aankoop was gelukt, meteen ongeopend afgeven aan de begeleidende enquêtrice.

In 87 % van de gevallen lieten de verkopers de minderjarige proefpersonen de alcohol meenemen. Slechts 15 % van de winkeliers vroeg de identiteitskaart of de leeftijd. En nog bijna de helft van hen gaf de drank uiteindelijk toch mee. Enkele winkeliers susten hun geweten wel door er van uit te gaan dat de wettelijke leeftijd voor de aankoop van sterke drank 16 was. In een ander geval vroeg de winkelier aan de proefpersoon om "de fles in haar tas te verstoppen".

De test werd uitgevoerd op een moment dat de nieuwe wet over de verkoop van alcohol aan minderjarigen nog niet van kracht was. Die wet, die sinds 10 januari van kracht is, zegt dat aan jongeren onder de 16 nergens nog alcoholische dranken mogen worden verkocht. De verkoop van sterke drank aan minderjarigen was op het moment van het onderzoek wel al bij wet verboden, maar dat bleek voor de meeste winkeliers geen obstakel. Dat de nieuwe, strengere wet meteen vanaf het begin rigoureus zal worden toegepast, lijkt Test-Aankoop dan ook erg onwaarschijnlijk.

Wie is verantwoordelijk?
Minderjarigen geraken dus te gemakkelijk aan alcohol. Dat is alarmerend, aangezien zij, veel meer dan volwassenen, kwetsbaar zijn voor de schadelijke gevolgen ervan. Het gaat dan om effecten op lange termijn, zoals beschadiging van de hersenen, maar ook om effecten op korte termijn, bv. het vertonen van risicovol gedrag in het verkeer of in seksualiteit.

Het excuus dat tot voor kort gold, namelijk dat de wet niet streng genoeg of onduidelijk is, gaat nu alleszins niet meer op. De verantwoordelijkheid kan dan worden gelegd bij de winkeliers, die de wet moeten toepassen. Maar zij mogen niet alleen de Zwarte Piet krijgen toegeschoven. Uit onderzoek blijkt immers dat de eerste ervaring met alcohol doorgaans in familieverband is. Natuurlijk zijn de jongeren ook zelf verantwoordelijk voor wat ze drinken, maar op dat vlak is er misschien hoop.

Onderzoek van de VAD, de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen, toont immers aan dat tieners niet op steeds jongere leeftijd beginnen met drinken, in tegenstelling tot het beeld wat vaak wordt opgehangen. In 2000 had bij de 12- tot 14-jarigen 80 % al ooit alcohol gedronken. In 2008 was dat gezakt tot 62 % volgens de VAD.