Gezondheidsweb

Dossie reuma (reumatoïde artritis)

Reuma of reumatoïde artritis is een vlag die vele ladingen dekt

Reumatoïde artritis of R.A. is een gewrichtingsontsteking waar een niet onaanzienlijk deel van de bevolking mee in aanraking komt. Op basis van de meest recente cijfers zou ruim 2% van de bevolking er mee te maken krijgen. Ongeveer twee miljoen Amerikanen hebben last van reumatoïde artritis, in de volksmond steevast reuma genoemd. Reuma is echter een vlag die vele ladingen dekt, waarbij onder andere reumatoïde artritis, artrose, fibromyalgie, de ziekte van Bechterew, jicht en heel wat andere kwalen onder deze vlag varen.

De Vlaamse Reumaliga definieert reuma als alle ziekten en aandoeningen die pijn en/of misvormingen veroorzaken in de gewrichten, de gewrichtskapsels, de spieren, de pezen, de slijmzakjes en het bot. Dat is een hele waslijst, die volgens de liga kan worden samengevat als alle aandoeningen van het voortbewegingsapparaat. Deze definitie ligt al wat makkelijker in de mond, maar laat toch nog ruimte voor vele interpretaties. Maar laat ons alle misverstanden vermijden: reuma is een ziekte die niet zo makkelijk te omschrijven valt.

Hoe onstaat reuma of reumatoïde artritis?

Over de oorzaak van reumatoïde artritis is het laatste woord nog niet gevallen. Ondanks doorgedreven onderzoek is de oorzaak van de kwaal nog niet gevonden. De hinder voor de patiënt wordt veroorzaakt door reacties in het immuunsysteem, meer bepaald door het ontstaan van enzymen met een afbraakfunctie.

De Vlaamse Reumaliga merkt op dat eeuwenlang in het duister werd getast omtrent de oorzaak van reumatische ziekten en over de verschillende vormen die van deze ziektebeelden bestaan. Dit heeft uiteindelijk tot tal van misverstanden geleid, misverstanden die zelfs heden ten dage nog niet helemaal zijn weggenomen.

Soorten reuma of reumatoïde artritis

De medische wetenschap staat (gelukkig) niet stil en ook onze kennis over reumatische ziekten wordt elk jaar verder uitgebreid. Toch valt er nog heel wat werk af te leggen. Reuma is namelijk, ook voor specialisten, geen makkelijk onderwerp. De belangrijkste uitdaging bestaat er in om de kennis verworven over de ziekte te vertalen naar doeltreffende behandelingen die het leven van de reuma-lijder kunnen verlichten.

Volgens de Vlaamse Reumaliga is één van de problemen dat reuma een verzamelnaam is voor niet minder dan 200 verschillende ziekten. Het stellen van de juiste diagnose kan met andere woorden problemen opleveren.

Grof genomen worden de reumatische aandoeningen door de Vlaamse Reumaliga onderverdeelt in vier grote groepen :

-De ontstekingsreuma's
-De artrosen of slijtagereuma's
-De weke delen reuma's (de reuma's buiten de gewrichten)
-De reuma's van het skelet

Op basis van het bovenstaande zal duidelijk zijn dat er heel wat mensen rondlopen die klagen van pijn en problemen in de gewrichten. De volksmond zal in dat geval steevast van reuma spreken, hoewel reumatoïde artritis zelf niet zo algemeen is verspreid als algemeen wordt aangenomen.

Het stellen van de diagnose bij reuma/ reumatoïde artritis

De komst van reuma wordt meestal bepaald door het opduiken van gewrichtspijnen, die gepaard kunnen gaan met tal van andere symptomen. Zonder volledigheid na te streven vermelden we een aantal ontstekingsreacties, zoals gezwellen, stijfheid, het opduiken van een warmtegevoel, een rode huiskleur. In een volgende fase kan er sprake zijn van functieverlies en zelfs van de vergroeiing van de aangedane gewrichten.

Een wijdverbreid misverstand is dat reuma/ reumatoïde artritis alleen maar de gewrichten aantast. De gevolgen van deze kwaal kunnen veel verder reiken en zelfs bijna alle orgaansystemen aantasten. In een worst-case scenario kan reuma/ reumatoïde artritis zelfs leiden tot invaliditeit, waardoor de patiënt veroordeeld is tot een leven in een rolstoel.

Het zal duidelijk zijn dat het belangrijk is om zo snel mogelijk de juiste diagnose te stellen. De patiënt moet in een zo vroeg mogelijk stadium weten aan welke vorm van reuma/ reumatoïde artritis hij eigenlijk leidt, kwestie van meteen met de behandeling te starten. Een snelle behandeling door een reumatoloog kan veel (ernstiger) kwaad voorkomen.

Bij een beginnende reumatische aandoening is het van het allergrootste belang zo vlug mogelijk tot een goede diagnose te komen. De behandeling kan dan dadelijk aanvatten. Hoe vroeger de behandeling start, hoe aangenamer het leven van de patiënt kan worden gemaakt. Reageer daarom onmiddellijk wanneer symptomen opduiken die in de richting van reuma/ reumatoïde artritis kunnen wijzen. We denken daarbij aan de eerste plaats aan gewrichtspijnen, maar ook aan de hierboven vermelde symptomen (zwellingen enzovoort). We beklemtonen nogmaals het belang van snelheid bij de behandeling van reuma/ reumatoïde artritis. Hoe sneller er wordt ingegrepen, hoe beter. Voorkomen is altijd beter dan genezen, maar zeker in dit geval.

In de Verenigde Staten wordt de diagnose van reuma/ reumatoïde artritis gesteld op basis van de aanwezigheid van minstens vijf van de volgende symptomen gedurende een periode van minimaal anderhalve maand:

-gewrichtspijn in minimaal één gewricht pijn bij het maken van bewegingen
- een gevoel van (ochtend)stijfheid
- slecht mucineprecipitaat uit de vloeistof die er voor zorgt dat de beenderen niet tegen elkaar knarsen
-het opduiken van zwellingen in de wekere dele van minstens één gewricht
-de typische histologische (met betrekking tot de weefselleer) veranderingen in het slijmvlies dat de gewrichtsholten, scheden rondom de pezen en slijmbeurs bekleedt.
-het opduiken van onderhuidse reumaknobbels, die wijzen op de aantasting van inwendige organen

De diagnose van reuma/ reumatoïde artritis wordt overigens steeds gedaan op basis van klachten bij de patiënt over (vooral) pijnen. Bevestiging van de diagnose door een laboratoriumonderzoek is van ondergeschikt belang. Niettemin bestaan er testen voor de detectie van anti-stoffen in het lichaam van patiënten die aan reumatoïde artritis lijden.

De anti-CCP test bepaalt of het bloed van de patiënt antistoffen bevat tegen het eiwit CCP (cyclische citrulline proteïne). Dit is een speciaal type eiwit dat alleen wordt aangemaakt bij reuma en waartegen patiënten met reumatoïde artritis antistoffen ontwikkelen. Met behulp van deze antistoffen verweert het lichaam zich tegen ziekten. De anti-CCP test meet of er antistoffen tegen CCP aanwezig zijn in het bloed en, zo ja, in welke hoeveelheid.

Bij het stellen van de diagnose voor reumatoïde artritis is röntgenonderzoek meestal niet nodig. Een uitzondering dient te worden gemaakt indien andere vormen van onderzoek negatieve resultaten opleveren. In dat geval kan röntgenonderzoek wel het stellen of bevestigen van een diagnose mogelijk maken.

Behandeling van reuma/ reumatoïde artritis

De klassieke manier waarop reuma/ reumatoïde artritis werd aangepakt, is het opzoeken van een ander klimaat. In het zonnige zuiden verzachten de klachten meestal en wordt het leven van de patiënt een stuk draaglijker. Niet iedere reuma-lijder is echter in de mogelijkheid om zijn heil te zoeken in een permanent verblijf in Zuid-Frankrijk, Spanje, Griekenland enzovoort.

Qua medicinaal gebruik dient een onderscheid te worden gemaakt tussen geneesmiddelen die de klachten verminderen en zij die de voortgang van reuma of RA afremmen.
Voor het wegnemen van de pijngevoelens, komen op de eerste plaats pijnstillers of ontstekingsremmers in aanmerking. De behandelende huisarts of reumatoloog zullen op basis van de specifieke ziektekenmerken bij de patiënt.

Een definitieve genezing van reuma/ reumatoïde artritis is helaas nog niet mogelijk, maar wel zijn er medicijnen op de markt die de ontstekingsreacties helpen bestrijden. We denken dan op de eerste plaats aan corticosteroïden, waarbij er steeds moet rekening worden gehouden met de neveneffecten van het gebruik van dit soort medicijnen. Overleg met medische raadsheren is dan ook noodzakelijk. Het is met name aan de reumatoloog om te bepalen welke medicijnen de voorkeur moeten krijgen.

Orencia voor de bestrijding van reuma/ reumatoïde artritis

In 2007 kwam het infuusmidel abatacept onder de naam Orencia op de markt voro de bestrijding van reuma/ reumatoïde artritis. Het medicijn werd ontwikkeld door de Amerikaanse farmagroep Bristol-Myers Squibb en levert goede resultaten op.

Belangrijk om te vermelden is dat Orencia – dat alleen op voorschrift verkrijgbaar is - niet alleen de symptomen van reuma/ reumatoïde artritis bestrijdt, maar ook het ziekteproces in aanzienlijke mate afremt. Het vertraagt namelijkl de aantasting van de gewrichten. Abatacept (commerciële naam: Orencia) doet tevens de pijn en zwelling van de gewrichten afnemen en kan de lichamelijke conditie van de patiënt aanzienlijk verbeteren. Op die manier wordt afbraak van het beenderstelsel voorkomen en kan de patiënt langer normaal blijven functioneren. Het middel werkt zowel bij volwassenen als bij kinderen ouder dan 6 jaar die aan ernstige vormen van polyarticular juvenile idiopathic arthritis of JIA (ook wel juveniele artritis genoemd) lijden.

Reuma/ reumatoïde artritis is niet erfelijk

In de volksmond wordt vaak gewaarschuwd voor het erfelijk voorkomen van reuma/ reumatoïde artritis. Deze waarschuwing blijkt echter op een misverstand te berusten, van een erfelijksheidsfactor is geen sprake. Wel is proefondervindelijk vastgesteld dat reuma/ reumatoïde artritis in sommige families vaker voorkomt dan in andere.

Ook op het gebied van leeftijd zijn er geen beperkingen, reumatoïde artritis kan op eender welke leeftijd optreden. In de leeftijdscategorie onder 50 jaar hebben vrouwen duidelijk een grotere kans om te ziekte op te lossen, daarna nemen de verschillen af. In de praktijk horen we vaak 50-plussers klagen over het opduiken van verschijnselen die in de richting van reuma/ reumatoïde artritis wijzen.

Wijd verspreide misverstanden rond reuma/ reumatoïde artritis

Hoewel het een veel voorkomende kwaal is, doen er rond reuma/ reumatoïde artritis nog heel wat misverstanden de ronde. We zetten enkele daarvan op een rijtje:

1. Reuma/ reumatoïde arthritis verschilt niet van gewone arthritis. Er is wel degelijk een verschil, gewone arthritis kennen we als osteoarthritis. Deze vorm is de meest voorkomende bij mensen van middelbare leeftijd of bij bejaarden.

2. Alleen oudere mensen zijn ontvankelijk voor de ziekte. Bij de meeste mensen waar RA zich ontwikkelt, gebeurt dat in de leeftijd tussen 30 en 55.

3. RA is geen ‘ernstige ziekte. Dit is een gevaarlijk misverstand, dat dringend uit de weg moet worden geruimd. Zonder een doeltreffende behandeling kan RA uw leven compleet ontregelen. Het is zeker geen kwaal waardoor alleen grootmoeders en grootvaders getroffen worden.

4. De meeste mensen die aan RA lijden, eindigen in een rolstol of een rusthuis vanwege deze ziekte. Ook deze veronderstelling is duidelijk niet waar, de meeste RA-patiënten kunnen zelfstandig blijven leven. Uiteraard verschilt de situatie van geval tot geval.

5. Mensen die aan RA lijden, moeten stoppen met werken. Feit is dat de ziekte de manier van leven verandert, maar dat betekent niet dat een RA-patiënt definitief veroordeeld wordt tot een leven in een rolstoel.

6. De behandeling van RA kan vervelende nevenverschijnselen met zich meebrengen. Daarom is het beter te wachten tot de ziekte zich voortzet alvorens met de behandeling te starten. Dit is misschien het meest gevaarlijke misverstand van allemaal. Hoe sneller de behandeling wordt opgestart, hoe groter de kansen op succes.

7. De meeste RA-patiënten gaan in een vergevorderd stadium van de ziekte ook aan kanker lijden. Mogelijk is er een iets grotere kans op boedkanker, maar het risico verschilt niet noemenswaardig van niet-RA-patiënten. Slechts een minderheid van de RA-patiënten zal aan bloedkanker gaan lijden.

8. RA-patiënten blijven best zo rustig mogelijk in hun zetel zitten, kwestie van de pijn tot een minimum te beperken. Het omgekeerde is waar: zoveel mogelijk lichaamsbeweging is aangewezen.