Gezondheidsweb

Symptomen van borderline kunnen sterk verschillend zijn

Ook oorzaken van borderline syndroom zijn nog niet bekend

Psychiaters horen de term niet zo graag, maar in de praktijk wordt de term ‘borderline’ nog steeds vaak gebruikt. Daarmee wordt een scala van gedragsstoornissen bedoeld die in de meeste gevallen in de adolescentie of in de vroege volwassenheid opduiken.

Naar de oorzaken van borderline blijft het gissen, maar moeten mogelijk teruggebracht worden naar psychologische factoren uit de kindertijd. Zo vindt de theorie van een moeilijke moederrelatie nogal ingang. Het kind zou problemen hebben ondervonden op het moment dat de band tussen moeder en kind verslapt. Die problemen hebben geen onmiddellijke gevolgen, maar kunnen wel weer opduiken wanneer de overgang naar de volwassenheid begint.

Mogelijk vervult daarbij een externe factor de rol van katalysator. Die katalysator kan bijvoorbeeld sexueel misbruik zijn, wat meteen ook zou verklaren waarom border line vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Het voorkomen van borderline uit zich via verschillende symptomen. Zo zal de borderliner vaak proberen om de relatie met het gezin te doorbreken, eventueel door het huis te verlaten. In sommige gevallen gebeurt dit meermaals, maar wordt de band telkens opnieuw hersteld.

Eén van de kenmerken van borderline – met de nadruk op ‘kan’, want de symptomen zijn zeer uiteenlopend – kan een haatliefdeverhouding met de ouders zijn. In geval deze band door de ouders wordt doorbroken – iets wat de borderliner uiteindelijk niet echt wil – kan de situatie nog verergeren. Hij of zij is namelijk op zichzelf aangewezen. Verlatingsangst is één van de sleutelbegrippen in het geval van borderline.

In erge vormen van borderline kunnen de symptomen sterk variëren. Borderline wordt bijvoorbeeld vaak gelinkt aan automutilatie of zelfverminking, maar uiteindelijk gebeurt dit slechts bij een klein percentage van de mensen die aan de aandoening lijken.

Instabiliteit is een ander centraal gegeven bij borderline. Die instabiliteit situeert zich op de eerste plaats in relaties – bij het ouderlijk gezin, zoals we hierboven al zagen – maar meer algemeen in alle relaties. Relaties verlopen via ups en downs en dat wordt door de tegenpartij niet altijd zo begrepen. Een borderliner kan een zwaar gewicht op iemands schouders leggen en dat wordt niet door iedereen in dank aanvaard. Een borderline-patiënt die zich ontgoocheld voelt, zal zijn woede in een of andere richting kanaliseren. De richting van de woede valt echter onmogelijk te voorspellen. Vandaag kan het een vriend of een vriendin zijn, morgen weer iemand anders. Meestal wordt de schuld dan in de schoenen van die ander geschoven, in de vorm van al dan niet (denkbeeldige) tekortkomingen. 

Vertrekkende van de begrippen instabiliteit en verlatingsangst kan een heel breed gamma van gedragsstoornissen zich voordoen, gaande van ruziemaken en vechten over misbruik van drank en drugs tot ander roekeloos gedrag. Wilde ritten met de wagen kunnen tot het gedrag behoren, terwijl ook het niet kunnen beheren van geld tot de symptomen kan behoren. 

De grens tussen borderline hebben en borderline niet hebben, is maar moeilijk te trekken. Sommige mensen vertonen duidelijke borderline trekjes, maar kunnen hun gedrag toch min of meer onder controle houden. Op basis van een aantal selectiepatronen wordt vaak de diagnose ‘borderline’ gesteld, maar die diagnose is niet altijd even betrouwbaar. Zoals hierboven al gezegd: psychiaters gebruiken het woord ‘borderline’ niet zo graag.